سینمای ما - «آكیرا كوروساوا»، كارگردان، تهیه‌كننده و فیلم‌نامه‌نویس افسانه‌ای سینمای ژاپن ۱۰ سال قبل در ششم سپتامبر ۱۹۹۸ در سن ۸۸ سالگی درگذشت.
«آكیرا كوروساوا» روز بیست‌وسوم مارس ۱۹۱۰ در حومه توكیو، پایتخت ژاپن متولد شد. در نوجوانی در روزنامه‌های تندرو مقاله می‌نوشت و هم‌زمان استعداد خود را در ادبیات و نقاشی دنبال می‌كرد.
«كوروساوا» در سال ۱۹۲۴ در یك استودیو فیلم‌سازی ژاپن به‌عنوان دستیار كارگردان مشغول به‌كار شد و اولین تجربه كارگردانی‌اش را با ساخت فیلم «سانشیرو سوگاتا» به‌دست آورد.
اگرچه فیلم‌های بعدی «كوروساوا» با نظارت شدید دولت زمان جنگ ژاپن ساخته شدند و اغلب موضوعات ملی‌گرایانه داشتند، با این‌حال او در اولین فیلم خود پس از جنگ با نام «تاسفی برای نوجوانان‌مان نیست» به انتقاد از دولت ژاپن پرداخت.
«كوروساوا» فیلم‌های زیادی درباره ژاپن ساخت كه «فرشته مست» و «سگ ولگرد» از آن جمله‌اند. با این‌حال شهرت جهانی این كارگردان با ساخت فیلم «راشومون» به‌دست آمد كه با كسب شیر طلایی جشنواره ونیز، توانست نامی برای خود در عرصه جهانی دست‌وپا كند.
تكنیك سینمایی «كوروساوا» در ساخت فیلم‌هایش منحصربه‌فرد بود و در دهه ۵۰ سبك جدیدی از خود بدعت گذاشت. او عقیده داشت كارگذاشتن دوربین‌ها در فواصل دور از بازیگر، عملكرد آنان را بهتر خواهد كرد. او همچنین علاقه خاصی به استفاده از چند دوربین و ضبط یك صحنه از زوایای مختلف داشت.
دیگر شاخصه فیلم‌سازی «كوروساوا»، علاقه‌اش به استفاده از عناصر آب‌وهوا برای عمق بخشیدن به فضای حاكم بر فیلم‌اش بود. سرما، مه، برف و باران در اغلب ساخته‌های او به چشم می‌خوردند. دیگر رویكرد قابل توجه فیلم‌های «كوروساوا»، وسعت تأثیرهای هنری اوست. بعضی از داستان‌های او اقتباس از آثار «ویلیام شكسپیر» هستند. برای مثال «آشوب» براساس «شاه لیر» است و «سریر خون» براساس«مكبث» و «خواب بد» برگرفته از «هملت» هستند.
«كوروساوا» برای ساخت فیلم‌هایش از آثار ادبی روسیه نیز بهره گرفت، مانند «ابله» اثر «داستایوفسكی» و «در اعماق» نوشته «ماكسیم گوركی». با این‌حال رمان «مرگ ایوان ایلیچ» نوشته «لئو تولستوی» بیش از همه او را تحت‌تأثیر قرار می‌داد.
با وجود این‌كه بسیاری از منتقدین ژاپنی معتقدند كه «كوروساوا» "خیلی غربی" بود، اما او عمیقا تحت‌تأثیر فرهنگ ژاپن قرار داشت. فیلم «ریش قرمز» نقطه عطفی در كارنامه سینمایی او محسوب می‌شود كه آخرین فیلم سیاه و سفید او نیز بود.
بعد از اقدام به خودكشی نافرجام، «كوروساوا» فیلم‌های دیگری ساخت و با وجود شهرت بین‌المللی، در داخل ژاپن كمتر استودیو فیلم‌سازی حاضر به حمایت مالی از پروژه‌هایش می‌شد. فیلم «درسو اوزالا» كه اوایل قرن بیستم در صربستان در جماهیر شوروی سابق ساخته شد، تنها فیلم «كوروساوا» بود كه در خارج از ژاپن و به زبان غیرژاپنی ساخته شد. این فیلم اسكار بهترین فیلم غیرانگلیسی را برای او به‌همراه آورد.
پس از آن «كوروساوا» به‌همراه «جورج لوكاس» و «فرانسیس فورد كوپولا»، فیلم «كاگه موشه» را ساختند كه این فیلم موفق شد جایزه نخل طلای جشنواره كن را در سال ۱۹۸۰ به‌دست آورد.
اما بزرگ‌ترین پروژه فیلم‌سازی سال‌های پایانی این كارگردان بی‌تردید فیلم «آشوب» بود كه نسخه سینمایی از شاهكار «شاه لیر» شكسپیر محسوب می‌شد. این فیلم كه نامزدی بهترین كارگردانی اسكار را برای «كوروساوا» به‌همراه آورد، بیش از یك دهه جلب حمایت مالی آن به‌طول انجامید كه امروزه به گفته بسیاری از منتقدان، آخرین شاهكار «كوروساوا» به‌شمار می‌آید.
او در دهه ۹۰ سه فیلم دیگر ساخت كه شخصی‌تر از دیگر آثار قبلی او بودند. فیلم «رویاها» كه براساس یك‌سری توصیف‌ها براساس رویاهای اوست، فیلم «هیجان در اوت» كه خاطرات او درباره بمباران اتمی ناكازاگی است و آخرین فیلم او با نام «مادادایو» كه داستان یك معلم بازنشسته و دانش‌آموزان سابق او است.
«كوروساوا» روز ششم سپتامبر ۱۹۹۸ در سن ۸۸ سالگی بر اثر سكته مغزی در توكیو درگذشت. پس از مرگ او، آخرین پروژه‌اش با نام «پس از باران» توسط نزدیك‌ترین دوست‌اش «تاكاشی كونیرو» ساخته شد.
«كوروساوا» طی چند دهه فیلم‌سازی موفق شد جوایز معتبری از جشنواره‌های بین‌المللی به‌دست آورد كه بخشی از آنها عبارتند از:
جایزه اسكار بهترین فیلم غیرانگلیسی در سال ۱۹۵۱ برای «راشومون»
جایزه اسكار بهترین فیلم غیرانگلیسی در سال ۱۹۷۵ برای «درسو اوزالا»
جایزه افتخاری آكادمی اسكار برای یك عمر دستاورد سینمایی در سال ۱۹۹۰
نامزد بهترین كارگردانی اسكار برای فیلم «آشوب» در سال ۱۹۸۶
جایزه بهترین فیلم‌نامه از آكادمی فیلم ژاپن در سال ۲۰۰۱ برای «آمه آگارو»
جایزه بهترین فیلم خارجی از جوایز آكادمی فیلم انگلیس (بافتا) در سال ۱۹۸۷ برای «آشوب»
جایزه بهترین كارگردانی از جوایز بافتا در سال ۱۹۸۰ برای «كاگه‌موشه»
جایزه خرس نقره‌ای بهترین كارگردانی جشنواره برلین در سال ۱۹۵۹ برای «دژ پنهان»
جایزه فدراسیون بین‌المللی منتقدین فیلم از جشنواره برلین در سال ۱۹۵۹ برای «دژ پنهان»
جایزه ویژه سنای برلین از جشنواره فیلم برلین در سال ۱۹۵۴ برای «زندگی»
چهار جایزه بهترین فیلم از جوایز ربان آبی ژاپن برای «آشوب»، «كاگه‌موشه»، «ریش‌قرمز» و «دژ پنهان»
نخل طلای جشنواره كن در سال ۱۹۸۰ برای «كاگه‌موشه»
جایزه بهترین فیلم خارجی جوایز سزار فرانسه در سال ۱۹۸۱ برای «كاگه‌موشه»
سه جایزه بهترین كارگردانی از جوایز سینمایی دیوید دی دوناتلو ایتالیا برای فیلم‌های «آشوب»، «كاگه‌موشه» و «درسو اوزالا»
نشان یك عمر دستاورد سینمایی از انجمن كارگردانان آمریكا در سال ۱۹۹۲
جایزه انجمن منتقدین فیلم فرانسه در سال ۱۹۷۸ برای «درسو اوزالا»
دو جایزه بهترین فیلم خارجی از انجمن روزنامه‌نگاران فیلم ایتالیا برای فیلم‌های «درسو اوزالا» و
«كاگه‌موشه»
جایزه بهترین كارگردان سال از انجمن منتقدین فیلم لندن در سال ۱۹۵۸ برای «آشوب»
نشان یك عمر دستاورد سینمایی از انجمن منتقدین فیلم لس‌آنجلس در سال ۱۹۸۵
جایزه افتخاری دستاورد سینمایی جشنواره فیلم مسكو در سال ۱۹۷۹
جایزه فدراسیون بین‌المللی منتقدین فیلم جشنواره مسكو در سال ۱۹۷۵ برای «درسو اوزالا »
جایزه ویژه جوایز فیلم‌های ورزشی نیكان برای مجموعه آثارش در سال ۱۹۹۸
راه‌اندازی جایزه «آكیرا كوروساوا» در جشنواره فیلم سانفرانسیسكو در سال ۱۹۸۶
جایزه سازمان بین‌المللی سینمای كاتولیك از جشنواره سن‌سباستین در سال ۱۹۸۵ برای «آشوب»
شیر طلایی افتخاری جشنواره ونیز در سال ۱۹۸۲
جایزه جایزه سازمان بین‌المللی سینمای كاتولیك از جشنواره ونیز در سال ۱۹۶۵ برای «ریش قرمز»
شیر نقره‌ای جشنواره ونیز در سال ۱۹۵۴ برای «هفت سامورایی»
شیر طلایی جشنواره ونیز در سال ۱۹۵۱ برای «راشومون»
نشان ارزشمند «لژیون دو اونور» فرانسه در سال ۱۹۸۴
منبع: خبرگزارى ايسنا
