زودياك در ميان مجموعه فيلم هاي با موضوع قاتل زنجيره اي، يادآور فيلم همه مردان رئيس جمهور است كه در آن نقش دو شخصيت وودوارد (رابرت ردفورد) و برنشتاين (داستين هافمن) توسط يك پليس و يك كاريكاتوريست، ايفا شده است. زودياك نه فقط بر اساس جنايات خوفناك زودياك در كاليفرنيا ساخته شده، بلكه به نظر مي رسد بخش زيادي از انگيزه هاي پرونده هاي مشابه را نيز ارائه مي دهد. قاتل، كه هرگز دستگير نمي شود، با بخشندگي سرنخ هاي فراواني را براي يك شرلوك هولمز احتمالي فراهم مي كند كه در اتاقش بنشيند و آنها را پي گيري نمايد. اما اينجا تنها كسي كه به اندازه كافي كله شق است و سماجت دارد، يك كاريكاتوريست است كه با كنار هم نهادن اين سرنخ ها، مدارك متقاعد كننده اي عليه كسي كه شايد گناهكار باشد به دست مي آورد.
فيلم را از يك طرف مي توان يك اثر پليسي دانست و از سوي ديگر يك فيلم روزنامه اي. حال آنكه حاوي كليشه هاي هيچ يك از اين دو نيست. تاثيرگذارترين هنر فيلم، جمع آوري هزارتوي گيج كننده اي از واقعيات و سوءظن هاي يك دوره زماني چند ساله است كه اين سفر پرپيچ و خم را ترسناك و پرتعليق ساخته است. مي توانم تصور كنم كه ممكن بود با نااميدي در ميان جزئيات تحقيقات زودياك فرو بروم. اما ديويدفينچر و نويسنده اش، جيمز وندربلت راهشان را به خوبي از ميان تاريكي پيدا كرده اند. در فيلمي با اين همه شخصيت همچنين بازيگرداني لاري ميفيلد قطعا دشوار بوده است. در اين فيلم، مانند تنها شاهد عيني ماجرا، ما تك تك چهره ها را به محض ديدن، به خاطر مي آوريم.
فيلم با يك كشتار ناگهاني، خونين و وحشيانه آغاز مي شود. و با فاصله نه چندان زياد ساير قتل ها اتفاق مي افتد، پنج قتل كه پليس مطمئن است توسط زودياك انجام شده. هرچند بقيه قتل ها نيز به او نسبت داده مي شود. به هرحال اين فيلم قرار نيست يك حمام خون پيش روي تماشاگر قرار دهد. قاتل، در صحنه هاي ابتدايي فيلم، كار خود را انجام مي دهد و پس از آن شروع به ارسال نامه هاي رمزگذاري شده به روزنامه ها مي كند و ادامه كار را به پليس و روزنامه نگاران مي سپارد.
دو نفر پليسي كه در باره اين پرونده تحقيق مي كنند ديويد توشي (مارك روفالو) و ويليام آرمسترانگ (آنتوني ادواردز) هستند. توشي در زمان خودش فرد مشهوري بود. او كسي است كه استيو مك كوئين را در فيلم بولت راهنمايي كرده و منبع الهام شخصيت كلينت ايستوود در فيلم هري كثيف بوده است. روفالو در زودياك اين نقش را نه بصورت يك پليس ماهر، بلكه بعنوان يك افسر سرسخت، ايفا كرده است كه كارهايش را از روي كتاب انجام مي دهد. زيرا به آنها باور دارد. اما همكار او، شخصيت ادوارد، استقامت ندارد و توسط شرارت ها و كنايه هاي قاتل از پا در مي آيد و ميدان را خالي مي كند.
در سوي ديگر در روزنامه سانفرانسيسكو كرونيكل، با شخصيت هاي گوناگوني رويرو مي شويم. اما نقش كليدي را گزارشگر اصلي روزنامه ،پل آوري (رابرت داوني جونيور) و كاريكاتوريست روزنامه، رابرت گري اسميت، به عهده دارند. مي دانيم كه اين شخصيت ها واقعي اند و فيلم بر اساس كتاب گري اسميت، ساخته شده است.
ظرافت و دقتي كه در ترسيم دفتر روزنامه شده، قابل توجه است. دفتر روزنامه اغلب نسبتا خالي است و اين مطلب با واقعيات آن سال ها در مورد يك روزنامه صبح مطابقت دارد. همچنين در مورد مصرف زياد الكل در دفتر بايد گفت كه بله، چهل سال پيش گزارشگران پشت ميزهايشان مشروبات الكلي مي نوشيدند و پي در پي سيگار مي كشيدند.
گري اسميت، در زماني كه اولين نامه زودياك ميرسد، يك كارمند تازه وارد است. او مثل يك كودك كنجكاو در مدرسه است كه شيفته مخفي كاري هاي پسرهاي سال بالايي است. او به سرعت از رمز زودياك، با دست يك كپي تهيه مي كند. ما فكر مي كنيم كه او اين رمز را حل خواهد كرد. اما او اين كار را نمي كند. او بين پليس ها و گزارش نويس ها سرگردان است و به استراق سمع و كسب خبر مي پردازد و بالاخره با آوري دائم الخمر طرح دوستي مي ريزد و حتي راهش را به اتاق بايگاني مدارك پليس باز مي كند. سال ها بعد، وقتي كه تب تحقيقات پليس فروكش كرده، او هنوز درگير معماي زودياك است و اين مساله آزارش مي دهد. تا جايي كه همسرش (كلو سويني)، به همراه فرزندانش او را ترك مي كنند. به نظر مي رسد كه گري اسميت به خطري كه ممكن است به خانه اش راه پيدا كند بي توجه است. حتي بعد از آنكه در تلويزيون ظاهر مي شود و صداي نفس هاي سنگين آن مزاحم تلفني را مي شنود.
آنچه كه فيلم زودياك را موثق و قابل اعتماد مي سازد، اجتناب آن از تعقيب و گريز و تيراندازي ، همچنين عدم تلاش براي تماشاگر پسند كردن آن و نداشتن نقاط اوج و فرود دروغين است. در زودياك تنها پيشرفت هاي پليس دنبال مي شود. همانگونه كه وودوارد و برنشتاين درهاي زيادي را كوبيدند، تلفن هاي بسيار زدند و آدمهاي زيادي را ديدند، پليس ها و گري اسميت در زودياك نيز قدم به راه هاي ناشناخته مي گذارند. از آنجا كه گري اسميت پليس نيست، ما صميمانه نگران سادگي ها و ريسك پذيري او مي شويم. بخصوص در فصل رفتن به زيرزمين. اين يكي از بهترين صحنه هايي است كه تا به حال در اينگونه فيلم ها ديده ام.
فينچر زمان ها و تاريخ ها را در پايين صفحه به ما نشان مي دهد. اين كار تنها براي تاكيد بر اين مساله است كه گويي اين پرونده تا بينهايت ادامه خواهد داشت. همچنين براي نشان دادن گذشت زمان از نمايش ساخته شدن ساختمان ترنس آمريكا ، استفاده نموده است.همه چيز به لحظه نفس گيري منتهي مي شود كه دو مرد، چشم در چشم يكديگر مي اندازند. اين نتيجه بسيار راضي كننده تر از ارائه آن گزارش هري كثيف در استاديوم فوتبال، مبني بر مرگ زودياك است.
فينچر اولين كارگرداني نيست كه به اين موضوعات پرداخته است. او در 1992 در سي سالگي بيگانه 3 را ساخت كه كم اهميت ترين فيلم از سري بيگانه ها است. اما در آن فيلم هم فينچر نگاه خودش را داشت. بيگانه 3 ميان فيلم هاي بدي كه ديده ام، يكي از خوش ظاهر ترين ها است. اما فيلم هايي كه براي فينچر اعتبار به همراه آوردند عبارتند از "هفت" (1995)، يك فيلم باشكوه درباره يك قاتل زنجيره اي ديگر كه جناياتش از الگويي برخوردار است. بازي (1997) با مايكل داگلاس كه در يك تار خردكننده گير افتاده. كلوب مبارزه(1999) تحسين شده ترين فيلم او (البته نه توسط من). ترس زيركانه جودي فاستر در اتاق وحشت (2002) و حالا پنج سال بعد، زودياك ، انديشمندانه ترين فيلم فينچر.
به نظر مي رسد كه فينچر در حال واكنش نشان دادن به روش پرتقطيع (Slice and dice) فيلم هاي جنايي مدرن است. تركيب و ساختار اثر او بيشتر به شيوه كلاسيك شباهت دارد. بعنوان مثال وقتي كه براي نمايش چيزي يك نما بس است، از 9 نما استفاده نمي كند. اگر همين موضوع و همين نگاتيو ها به دست كسي مي افتاد كه به كات متمايل بود، بسياري از نما ها به پنج نما تقطيع مي شد. در اين صورت احتمالا كار درك اين فيلم توسط بينندگان شبيه به رمز گشايي مي شد. فينچر بيش از هر چيز كارگرداني صاحب سبك و باظرافت است. او در اينجا براي بيان داستاني درباره سماجت و پافشاري در برابر شيطان، راه و روش درست را يافته است. من اغلب شيفته كتابهايي هستم كه درباره جنايات واقعي نوشته شده اند، اين تا حدي به دليل روشي است كه آنها در جمع آوري جزئيات جنايي، بكار مي گيرند (بهترين كتابي از اين دست كه خوانده ام خون و پول ،Blood and Money، نوشته تامي تامسون ،Tommy Thomson، بوده است). فينچر نيز به درستي فهميده است كه جنايت واقعي ژانري مشابه ژانر جنايي نيست. فرديت شخصيت هايي كه فينچر آفريده، گواه اين مطلب است. دقت كنيد مثلا به توجهي كه فينچر به انتخاب نوشيدني مخلوط گري اسميت به خرج داده است.




توضيحات:

slice and dice

To slice and dice is to break a body of information down into smaller parts or to examine it from different viewpoints so that you can understand it better. In cooking, you can slice a vegetable or other food or you can dice it (which means to break it down into small cubes). One approach to dicing is to first slice and then cut the slices up into dices. In data analysis, the term generally implies a systematic reduction of a body of data into smaller parts or views that will yield more information. The term is also used to mean the presentation of information in a variety of different and useful ways.
This term can be compared to drilldown, which is the process of dividing an information area up into finer and finer layers in a hierarchy, but with the purpose of narrowing in to one small area or item.